Bệnh thiếu máu: dấu hiệu, nguyên nhân và cách chữa trị

Bệnh thiếu máu là gì?

Bệnh thiếu máu được hiểu là có tình trạng máu với số lượng hồng cầu thấp hơn ở người bình thường. Ngoài ra thiếu máu còn có thể xảy ra khi những hồng cầu không chứa đủ hemoglobin. Đây là một loại protein giàu chất sắt giúp cho máu có màu đỏ. Những protein này sẽ giúp các hồng cầu mang oxy từ phổi đến các cơ quan khác cho cơ thể.

Với những người bị thiếu máu thì cơ thể bạn sẽ không được tiếp nhận đủ máu giàu oxy khiến cho bạn luôn cảm yếu và mệt mỏi. Ngoài ra còn có những triệu chứng khác như chóng mặt, khó thở, nhức đầu…

Có nhiều dạng thiếu máu như sau:

• Thiếu máu do thiếu sắt
• Thiếu máu do thiếu B12
• Thiếu máu do các bệnh mãn tính
• Thiếu máu do thiếu Folate
• Thiếu máu bất sản vô căn
• Thiếu máu tán huyết
• Thiếu máu ác tính
• Thiếu máu hồng cầu khổng lồ
• Thiếu máu tán huyết ở trẻ em
• Thiếu máu hồng cầu hình liềm

Với mỗi dạng thiếu máu kể trên, sẽ có cách điều trị bổ sung khác nhau. Người bệnh khi thấy triệu chứng thiếu máu thì nên đi khám để các bác sĩ xác định bạn bị thiếu máu ở dạng nào và đưa ra hướng điều trị phù hợp nhất nhé.

Nguyên nhân bệnh thiếu máu là gì?

Mặc dù hồng cầu được tạo ra từ nhiều bộ phận trên cơ thể nhưng hầu hết những hồng cầu lại được tạo ra từ tủy xương. Đây là mô mềm bên trong của xương và là nơi sinh ra các tế bào máu.

Thông thường ở đời sống các tế bào hồng cầu khỏe mạnh thì kéo dài từ 90 – 120 ngày. Những cơ quan trong cơ thể sau đó sẽ loại bỏ các tế bào máu cũ. Trong thận có một loại hormone tên gọi là Erythropoietin khi được tạo ra cũng là sự báo hiệu tủy xương tạo ra nhiều hồng cầu hơn.

Hemoglobin được biết đến là một loại protein vận chuyển oxy trong hồng cầu và là lý do khiến cho hồng cầu có màu đỏ. Những người bị thiếu máu có thể  là do không có đủ hemoglobin. Trong cơ thể luôn rất cần những loại vitamin, khoáng chất và những chất dinh dưỡng để đủ điều kiện tạo ra hồng cầu. Trong đó vitamin B12, sắt, axit folic là ba yếu tố quan trọng nhất. Tuy nhiên cơ thể không có đủ chất dinh dưỡng cũng bởi một số nguyên nhân như:

• Chế độ dinh dưỡng không đủ
• Sự thay đổi trong niêm mạc dạ dày và ruột làm ảnh hưởng đến các chất dinh dưỡng được hấp thụ trong cơ thể như bệnh Celiac
• Mất máu từ từ có thể do một số nguyên nhân như bệnh loét dạ dày, kinh nguyệt nặng
• Do phẫu thuật loại bỏ một phần ruột hoặc dạ dày

Dưới đây là những nguyên nhân thiếu máu thường gặp:

• Do dùng một số loại thuốc
• Sự tiêu hủy các các hồng cầu sớm hơn bình thường có thể nguyên nhân là gặp vấn đề về hệ thống miễn dịch
• Do những bệnh mãn tính như viêm loét đại tràng, bệnh thận, viêm khớp dạng thấp mãn tính, ung thư…
• Một số dạng thiếu máu khác như Thalassemia hay những bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm bị di truyền
• Gặp vấn đề về tủy xương như bệnh bạch cầu, thiếu máu bất sản, u lympho, đa u tủy, loạn sản tủy

Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh thiếu máu

Có thể nói bệnh thiếu máu do nhiều nguyên nhân gây nên, tuy nhiên nó thường có nguy cơ cao ở những trường hợp sau đây:

• Chế độ dinh dưỡng thiếu một số loại vitamin nhất định: như thiếu chất sắt, folate, vitamin B12 sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh thiếu máu
• Do kinh nguyệt: Phụ nữ chưa mãn kinh có nguy cơ thiếu máu do thiếu sắt hơn nam giới và trường hợp phụ nữ sau mãn kinh. Bởi lẽ kinh nguyệt cũng làm mất đi lượng hồng cầu nhất định trong cơ thể
• Do rối loạn đường ruột: Bệnh rối loạn đường ruột sẽ làm giảm đi sự hấp thu các chất dinh dưỡng trong ruột non chẳng hạn như bệnh Crohn và bệnh Celiac…có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh thiếu máu. Ngoài ra, trường hợp phẫu thuật cắt bỏ hay phẫu thuật tại các bộ phận như ruột non – vị trí mà các chất dinh dưỡng hấp thụ. Thì đó là nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu máu hay thiếu hụt các chất dinh dưỡng
• Do mang thai: Phụ nữ mang thai có nguy cơ thiếu máu do thiếu sắt. Đó là bởi vì lượng sắt dự trữ đã phục vụ cho khối lượng tăng lên đồng thời cũng là nguồn hemoglobin giúp em bé phát triển tốt hơn
• Do tiền sử gia đình: nếu trong gia đình bạn có tiền sử mang bệnh thiếu máu như thiếu hồng cầu hình liềm thì bạn cũng sẽ có nguy cơ mắc bệnh này cao hơn những người khác.
• Một số bệnh mãn tính: Những người bị suy gan, thận, bị ung thư hay mắc một số bệnh mãn tính thì có nguy cơ mắc bệnh thiếu máu. Bởi những bệnh mãn tính sẽ dẫn đến sự thiếu hụt hồng cầu trong cơ thể, có thể gây mất máu mãn tính hay do vết loét hoặc nguồn khác làm cạn kiệt sự dự trữ sắt trong cơ thể và gây ra thiếu sắt.

Những yếu tố khác: Trường hợp người mắc tiền sử nhiễm trùng, nghiện rượu, các bệnh về máu hay rối loạn tự miễn, do tiếp xúc với các hóa chất độc hại hoặc dùng một số loại thuốc để sản xuất các tế bào hồng cầu. Từ đó gây ra tình trạng thiếu máu.

Tìm hiểu dấu hiệu bệnh thiếu máu dễ nhận biết nhất

Người bệnh sẽ không xuất hiện triệu chứng náo nếu như bị thiếu máu nhẹ. Trường hợp bệnh phát triển chậm thì người bệnh có thể có những dấu hiệu ban đầu như:

• Gặp vấn đề về suy nghĩ hay sự tập trung
• Tâm trạng gắt gỏng, nhức đầu
• Cơ thể yếu, mệt mỏi thường xuyên so với bình thường
• Trường hợp thiếu máu nặng thì sẽ xuất hiện những triệu chứng dưới đây:
• Móng tay giòn, gãy
• Xuất hiện màu xanh ở lòng trắng của mắt
• Ham muốn ăn đá hoặc những thứ không phải thực phẩm như đất
• Đau lưỡi, khó thở
• Choáng váng hoặc xây xẩm mặt mày nhẹ khi bạn đứng lên đột ngột.

Tùy vào cơ địa ở mỗi người sẽ có những dấu hiệu của bệnh thiếu máu khác nhau. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về bệnh, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn chính xác hơn nhé.

Cách chữa bệnh thiếu máu như thế nào?

Việc điều trị bệnh thiếu máu cần phải dựa vào nguyên nhân gây bệnh. Theo đó, người bệnh cần phải được hướng đến những cách chữa sau đây:

• Bổ sung vitamin B12, bổ sung sắt, axit folic và những loại vitamin, khoáng chất khác
• Truyền máu
• Dùng Corticosteroid hay những loại thuốc ức chế hệ miễn dịch khác
• Erythropoietin – đây là một loại thuốc thúc đẩy tủy xương tạo ra nhiều tế bào máu hơn.

Thay đổi thói quen sinh hoạt và lối sống

Thông thường khi bạn gặp những triệu chứng thiếu máu thì có thể đi thăm khám để được chẩn đoán và điều trị. Bệnh này hoàn toàn được điều trị khỏi nếu như bạn xác định được đúng nguyên nhân gây bệnh. Việc điều trị với mục đích làm tăng mức năng lượng và hoạt động của người bệnh. Từ đó giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và giúp bạn sống lâu hơn.

Đa phần tình trạng thiếu máu diễn ra trong thời gian ngắn và nhẹ nhưng nếu nặng thì bệnh có thể nghiêm trọng thậm chí gây tử vong do chấn thương, do di truyền hoặc do bệnh mãn tính nào đó gây ra.

Do vậy người bệnh cần chú trọng điều trị bệnh thiếu máu ngay từ đầu bằng việc xác định nguyên nhân gây bệnh và thực hiện theo cách sau:

Thực hiện chế độ dinh dưỡng giàu vitamin

• Bổ sung sắt cho cơ thể: Những thực phẩm nhiều chất sắt như trong thịt bò và các loại thịt khác, ngũ cốc tăng cường sắt, đậu lăng, các loại rau xanh đậm màu, hay trái cây khô đều rất tốt cho sức khỏe
• Folate: Dưỡng chất này và các loại acid folic tổng hợp của nó thường được tìm thấy trong ngũ cốc, bánh mì, mì ống, trái cây, chuối hay những loại rau lá xanh đậm.
• Bổ sung Vitamin C: Những thực phẩm chứa nhiều vitamin C như dưa hấu, loại quả mọng như mâm xôi, việt quất, dâu tây, cam quýt, ổi..sẽ giúp bạn tăng cường hấp thu sắt trong cơ thể
• Vitamin B12: Nguồn vitamin này thường được tìm thấy ở thịt và những sản phẩm từ sữa. Nó cũng được tìm thấy trong một số loại ngũ cốc và những sản phẩm được làm từ đậu nành như sữa đậu nành…

Ngoài ra nhiều trường hợp mắc bệnh thiếu máu do yếu tố di truyền. Do vậy người bệnh nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để được giải đáp nhé. Hiện nay tại Việt Nam, tình trạng thiếu máu ở phụ nữ trẻ tuổi rất nhiều, nhất là phụ nữ trong độ tuổi mang thai hoặc sinh đẻ. Với trẻ em thì cần phải xác định nguyên nhân do giun hay bệnh lý thiếu máu, rối loạn hấp thu, miễn dịch…