Bệnh viêm phổi thùy là một bệnh cảnh lâm sàng gây tổn thương các tổ chức ở phổi như phế nang, mô liên kết kẽ và tiểu phế quản tận cùng. Có nhiều nguyên nhân gây nên như vi khuẩn, virut, nấm, ký sinh trùng, hóa chất,…
Viêm phổi thùy thường bị ở những người cơ địa kém như người cao tuổi, trẻ bị suy dinh dưỡng, có các bệnh mạn tính, nghiện rượu, suy giảm miễn dịch hay các bệnh phổi bị từ trước như viêm phế quản mạn, giãn phế quản, hen phế quản…Khi thay đổi thời tiết bệnh hay xuất hiện, đặc biệt bị nhiều vào mùa đông xuân tỷ lệ mắc các bệnh nhiễm khuẩn hô hấp cực cao. Viêm phổi do phế cầu có thể xảy ra thành “dịch” ở các nhà trẻ, mẫu giáo, trường học…hoặc có thể bị lẻ tẻ trong các khu dân cư.
Phế cầu xâm nhập vào phổi qua đường hô hấp là do hít phải cá dịch tiết ở họng. Phế quản gây nhiễm khuẩn phù nề các phế nang, tổn thương lan rộng đến các phần phổi kế cận.
Biểu hiện bệnh viêm phổi thùy:
Giai đoạn ban đầu: Các triệu chứng thường khó phát hiện và không điển hình. Bệnh thường xuất hiện đột ngột với các triệu chứng: sốt cao 39 – 40 độ C, người bệnh hay rùng mình, rét run.
Có thể có thêm các biểu hiện: đau bụng, nôn, rối loạn tiêu hóa. Bệnh nhân có thể lên cơn co giật toàn thân nhất ở trẻ nhỏ, nhưng chọc dò tuỷ sống nước não tuỷ bình thường về cả phương diện sinh hóa và tế bào. Có thêm các triệu chứng của viêm long đường hô hấp như sốt, ho, chảy nước mũi,…
Giai đoạn toàn phát: Sau 2 – 3 ngày, trẻ sốt cao 39 – 40 độ, khó ngủ, vật vã khó chịu. Một số trường hợp có thể hốt hoảng, co giật toàn thân, mặt đỏ, khó thở, tím tái. Các triệu chứng hô hấp ngày càng tăng như ho nhiều, ho từng cơn, ho khan sau có thể có đờm.Có thể kêu đau ngực, nằm nghiêng về phía bên tổn thương, đầu gối co lên ngực. Khó thở, nhịp tim nhanh, tím tái môi, bị kích thích, mê sảng, li bì. Khám thấy hội chứng đông đặc, gõ đục nhẹ một vùng, rung thanh tăng khu trú, nghe có tiếng vang phế quản hoặc tiếng thổi ống. Có thể nghe ran ẩm to, nhỏ hạt.
Triệu chứng cận lâm sàng: Chụp chiếu Xquang phổi thấy mờ hình tam giác, đỉnh ở phía trong, đấy ở phía ngoài hoặc hình mờ đậm, đều có bờ rõ khu trú ở một phân thuỳ hay một thuỳ phổi. Trên phim chụp thấy những đám mờ hình thể khác nhau như hình chữ nhật, hình thang, băng dài hoặc ê – ke,…Xét nghiệm máu thấy: lượng bạch cầu tăng cao, tỷ lệ đa nhân trung tính tăng đến 80%. Nếu thấy bạch cầu giảm dưới 5000/mm3 là tiên lượng xấu. Nuôi cấy dịch tị hầu, hay dịch phế quản để xác định phế cầu khuẩn.
Nếu được điều trị sớm bệnh tiến triển thuận lợi, nhiệt độ giảm dần, các triệu chứng cơ năng, thực thể giảm nhiều và khỏi bệnh nhanh trong khoảng 7 – 10 ngày. Nhưng trẻ còn mệt mỏi biếng ăn một vài ngày sau.
Trái lại nếu không được điều trị kịp thời, sốt sẽ kéo dài 1 – 2 tuần, ho, khó thở, tím tái, mạch nhanh, huyết áp giảm, nhiệt độ cơ thể tăng cao rồi đột ngột hạ thấp, trẻ ra mồ hôi nhiều, đái nhiều. Sau một vài ngày bệnh thoái lui. Tiên lượng VPT ở trẻ em diễn biến tốt, tỉ lệ tử vong thấp. Tuy nhiên cũng có thể gây nên những biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời.